وحدت را عاملی حیاتی برای ایستادگی در برابر توطئه‌های دشمنان اسلام می‌دانیم، عاملی که هرگونه کوتاهی در آن سبب دوری از اهداف و آرمان‌های بلند اسلام خواهد بود. عاملی مهم که رهبر معظم انقلاب نیز بارها با اشاره به آن در سخنان راهبردی خود، حفاظت از هویت گرانسنگ امت اسلامی را ضروری خوانده و با تکیه بر اهمیت وحدت اسلامی تأکید کرده‌اند موضوع «امت اسلامی» به هیچ وجه نباید فراموش شود. ایام ولادت پیامبر اعظم(ص) و امام جعفر صادق(ع) که از منادیان وحدت و آزاداندیشی علمی جهان اسلام هستند فرصت مغتنمی است تا امت اسلام در سایه پیامبر رحمت(ص) به این امر مهم بیشتر بیندیشند. توضیحات و نکات ارزشمند حجت‌الاسلام علی علیزاده، پژوهشگر دینی و خطیب حرم مطهر رضوی را در مورد اهمیت و ضرورت وحدت در میان امت واحده اسلامی در ادامه می‌خوانید.

وحدت، تنها نسخه شفابخش برای رفع مشکلات مسلمانان

حجت‌الاسلام علیزاده در ابتدای گفت‌وگو با اشاره به سالروز ولادت پیامبری که رحمتی برای همه مردم جهان است، می‌گوید: خدای متعال خلقت انسان در این عالم را رشد در بستر تقابل میان حق و جبهه باطل و شیطان قرار داده است. شیطان، موجودی که خداوند متعال در وصف او در سوره مبارکه ابراهیم از زبان خود شیطان در قیامت بیان می‌کند: «مَا کَانَ‌ لِی‌ عَلَیْکُمْ‌ مِنْ‌ سُلْطَانٍ‌» من بر شما تسلطی نداشتم. شیطان از نظر قرآن کریم موجودی ضعیف معرفی شده است که هیچ سلطه‌ای بر انسان ندارد و کید شیطان، طبق بیان آیه 76 سوره نسا «إِنَّ کَیدَ ٱلشَّیطَانِ کَانَ ضَعِیفًا» بسیار ضعیف است. خداند هم خود شیطان و هم کید او را ضعیف و بدون سلطه معرفی کرده است.

چطور این شیطان ضعیف به ظاهر، در عالم اثر و قدرت دارد؟ مریدان و شیطان‌پرستان و انسان‌های فاصله گرفته از توحید چگونه جذب این موجود ضعیف می‌شوند؟ این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: برای بیان مهم‌ترین کار شیطان می‌توان به آیه 91 سوره مائده اشاره کرد؛ «إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء» شیطان قصد دارد میان شما، میان اهل حق؛ عداوت، کینه و دشمنی ایجاد کند. در آیه 53 سوره مؤمنون نیز آمده است: «فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَیْنَهُمْ زُبُرًا کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُون» شیطان تلاش می‌کند جبهه حق را قطعه قطعه و تکه تکه و آن‌ها را از خود ضعیف‌تر کند. بنابراین تنها نسخه شفابخش برای علاج دردهای جهان اسلام و مسلمانان، وحدت و دوری از اختلاف‌هاست.

محور امت واحده، اطاعت خدا و رسول خدا(ص) است

خطیب حرم مطهر رضوی یادآور می‌شود: دو راه بیشتر نداریم؛ می‌توانیم به تفرقه‌ها دامن زده و خود را ضعیف‌تر کنیم و نیروهای خود را برای از بین بردن خود به کار گیریم و در مقابل شیاطین را تقویت کنیم. راه دیگر هم این است در برابر دشمن مشترک خود ایستادگی داشته باشیم. خداوند در آیه 14 سوره حشر می‌فرماید: «تَحْسَبُهُمْ جَمِیعًا وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّی ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُون» یعنی فکر می‌کنید افرادی که در جبهه باطل هستند، همه با هم هستند در حالی‌که با کوچک‌ترین ایستادگی، استقامت، صبر و تحمل شما، آن‌ها به دوگانگی و تقابل بین هم رو خواهند کرد و برای نابودی خودشان کفایت می‌کنند. در آیه 36 سوره انفال نیز آمده است: «وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین» نزاع و کشمکش نکنید تا سست نشوید و قدرت و شوکت شما از میان نرود، صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت‌کنندگان است.

حجت‌الاسلام علیزاده به آیات دیگر نیز اشاره و عنوان می‌کند: در آیه 92 سوره انبیا آمده است: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُون» این طریقه شما آیین یگانه و پاک اسلام است و من یکتا پروردگار و آفریننده شما هستم، پس تنها مرا پرستش کنید؛ امتی متحد و واحد هستند که این امت واحده مشغول عبودیت من پروردگار باشند.

تأکید بر امت واحده تا جایی است که قرآن کریم حتی غیرمسلمین و اهل کتاب را هم بر اساس آیه 64 سوره آل‌عمران این‌طور توصیه فرموده است که ای اهل کتاب! به مشترکات همدیگر اهمیت بدهید، به مشترکاتی که در اندیشه ما و شماست پناه ببرید و آن مشترکات این است که عبدخدا باشیم، شرک نورزیم و مشرک به الله نباشیم. در جای دیگر و در آیه 103 سوره آل‌عمران نیز قرآن کریم دستور مستقیم صادر می‌کند آحاد امت اسلامی با یکدیگر متحد باشند؛ دست در دست یکدیگر گذاشته و اهل تفرقه نباشند. بر اساس این آیات نورانی هر مسلمانی باید در کلام، نگاه، اندیشه و زبان خود وحدت را سرلوحه خود قرار دهد.

وحدت به معنای دست کشیدن از اعتقادات مذهبی نیست

این پژوهشگر دینی در ادامه توضیح می‌دهد: وقتی قرآن کریم به وحدت میان متدینان به اسلام، یهود و نصارا توصیه می‌فرماید پس روشن است وحدت میان فرقه‌های اسلام اهمیت و جایگاه والاتری خواهد داشت. امیرالمؤمنین(ع) در اهمیت مسئله وحدت میان امت توصیه‌هایی دارد، از جمله این دستور که در خطبه 11 نهج‌البلاغه آمده است. امام علی(ع) به سپاهی که به سوی دشمن فرستاد، سفارش کردند: «از تفرقه و جدایی بپرهیزید، سپس هر گاه در جایی فرود آمدید، همگی فرود آیید و هر گاه کوچ کردید، با هم کوچ کنید». پیغمبراکرم(ص) نیز در روایت‌های می‌فرماید: «اختلاف نکنید، آنان که پیش از شما بودند اختلاف کردند و هلاک شدند» و نیز «مؤمن نسبت به مؤمن مانند بنای استواری است که اجزای آن، یکدیگر را استحکام می بخشند».

ایشان تصریح می‌کند: بررسی حیات فکری و سیاسی امامان شیعه در طول تاریخ بیانگر این واقعیت مهم است که تعلیم‌ها و هدایت‌های امامان معصوم(ع) برای حفظ اسلام اصیل، جلوگیری از بدعت و تحریف در دین و پیشگیری از تفرقه میان امت اسلامی بوده است و آنان در روایات فراوان به وحدت توصیه کرده‌اند. به‌طور نمونه امام صادق(ع) بر مدارا با پیروان مذاهب مختلف تأکید و به شیعیان توصیه می‌کرد در برخورد با مذاهب مخالف با آن‌ها رفتاری پسندیده داشته باشند. یا ایشان به شرکت در نماز جمعه توصیه کرده است. اهمیت این دستور زمانی مشخص می‌شود که بدانیم آنچه برگزار می‌شد، نماز جمعه اهل سنت بود و امام(ع) مسلمانان را ترغیب می‌کرد در این نماز شرکت کنند. امام صادق(ع) که منادی وحدت بود، برای همدلی میان مسلمانان می‌فرمود کسی که به همراه برادران اهل تسنن در صف اول نماز جماعت شرکت کند مانند کسی است که پشت سر رسول خدا(ص) به او اقتدا کرده باشد. همین‌طور ایشان می‌فرمود: «مَا مِنْ قَدَمٍ سَعَتْ إِلَی الْجُمُعَةِ إِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ‏ جَسَدَهُ عَلَی النَّارِ» یعنی هیچ قدمی نیست که در راه نماز جمعه برداشته شود مگر آنکه خدا بدن آن را بر آتش حرام می‌کند. در روایت دیگری نقل شده در وسائل‌الشیعه آمده است که حضرت فرمود: «در میان این‌ها نماز بخوانید، در تشییع جنازه‌هایشان شرکت کنید، از مریض‌هایشان عیادت و حقوقشان را ادا کنید.» در آخر حدیث هم می‌فرمایند به‌گونه‌ای رفتار کنید که وقتی این افراد شما را با این رفتار پسندیده می‌بینند، بگویند او شیعه و پیرو امام صادق(ع) است.

حجت‌الاسلام علیزاده در پایان می‌گوید: حدود 2میلیارد مسلمان در نقاط مختلف عالم زندگی می‌کنند که نقطه تراکم آن‌ها در منطقه‌ای است که از نظر موقعیت جغرافیایی و سیاسی از حساس‌ترین مناطق عالم است. برای قدرت بیشتر جامعه مسلمین بیش از هر زمان دیگری نیاز به وحدت احساس می‌شود. البته وحدت به این معنا نیست که شیعیان یا برادران اهل سنت از اعتقادات خود دست بکشند. بلکه برای رسیدن به وحدت باید به جنبه‌های مشترک مسلمانان که از وجوه اختلافی بسیار بیشتر است، تمرکز کرد و در برابر دشمن مشترک متحد و به وحدت نزدیک شد.